“Küba Devrimi Celia Sanchez’in devrimidir ve Devrimci Küba Celia Sanchez’in Kübasıdır. Yaptıklarımızda ve geldiğimiz noktada o hepimizin ilham kaynağıdır.”
Tete Pueblo
Küba Devrimi’nin İsimsiz Kahramanı
Küba devrimi dediğimizde aklımıza hemen Fidel Castro, Che Guevera gelir. Yaptıklarını okur, hayatlarını izler, hayranlıkla öğrenip örnek alırız. Ama bir kişi daha var ki devrimin her aşamasında Castro’nun, Che’nin yanı başında, bütün kararların ortaklarından, devrime hayatını adayanlardan ve mücadeleyi omuzlayanlardan. Küba devriminin pek de tanınmayan kahramanlarından Celia Sanchez...
Batista rejimine karşı, babasından öğrendiği yurtseverlik duygusuyla, 26 Temmuz Hareketi’ne katılan, kuruluşunda yer alan Celia Sanchez, hayatını Küba’ya adamış bir kadın devrimci. Çoğumuzun ismini dahi duymadığı Celia Sanchez, Fidel Castro ve Che Guevera ile birlikte Küba devrimine önderlik edenlerden.
Devrimin gerçekleşmesinden, yeni, devrimci Küba’nın inşaasına kadar bir çok farklı zamanda, farklı alanlarda çok çeşitli görevler aldı. Mücadele döneminde Sierra Maestra’nın ilk kadın gerillası, devrimden sonra Bakanlar Konseyi Başkanlığı Sekreteri oldu. Devrimden sonra yeniyi inşa etmede örnek yaratan sayılı kadın önderlerden birisi. Devrime kadar Granma Çıkarması’nın örgütlenmesinden, cepheye silah ve önemli haberlerin taşınmasına kadar mücadelenin her alanında görev alan Sanchez disiplini ve cesaretiyle büyük saygı görüyordu. Devrimden sonra da Fidel Castro ve Che Guevera’nın yakın çalışma arkadaşı olan Sanchez’in Küba Devrimi’nin merkezindeki kadın olduğu söyleniyor.
Sierra Maestra’da İlk Kadın Komando Birliği
Sierra Maestra’da ilk kadın komando birliği Mariana Grajales’i kuran Celia Sanchez kadının devrimin her aşamasında görev alabileceğini aynı zamanda mücadele arkadaşlarına da gösterdi. 13 kadın savaşçıdan oluşan Mariana Grajeles’in kurulmasına Fidel Castro destek verse de başlangıçta çok tepki gördü. Devrimin önderleri, 26 Temmuz hareketinin kumandanları dahi “o kadar silahsız erkek varken kadınların silahlanmasına” ilk başta şiddetle karşı çıktı. Mariana Grajales’in ilk çarpışmasından sonra ise herkes kadın savaşçıların disiplin ve cesaretine hayranlık duyarak kendilerine ilham verdiklerini dile getirdi. Mariana Grajales’in ikinci kumandanı Tete Pueblo devrim sürecinde kadının yerini şöyle anlatıyor; “Biz hiç bir zaman geride kalmadık. Erkeklerin yanlarında, bazen önlerinde olduk. Çünkü aramızda bir fark yok.”
“Devrimin Tarihi Yazılmalı”
Celia Sanchez’in hayatını ancak onunla yan yana omuz omuza mücadele edenlerden öğrenmek mümkün. Hayatı boyunca hiç günlük tutmamış, kendi yaşamı üzerine tek satır yazmamış. Ama mücadelenin her anını not etmiş. Çarpışmaların en şiddetlendiği anlarda bile her gelişmeyi yazmış. Devrimin tarihinin yazılması için belgelere ihtiyaç olduğunu, bu yüzden en ufak ayrıntıyı bile atlamadan yazmak gerektiğini savunmuş. Bu konudaki disiplini mücadele arkadaşları arasında nam salmış. Devrimin ardından bu notları, tarih yazımında önemli belgeler arasında yerini almış.
“Bütün Küba’nın İlham Kaynağı”
Devrimden sonra Küba’nın yeniden inşaasında önemli görevler alan Sanchez ölümüne kadar Bakanlar Konseyi Başkanlık Sekreterliği’ni sürdürdü. Görevi boyunca halka yakınlığı ile bilinen Celia Sanchez’in arkadaşları, odasının önünde her zaman uzun kuyruklar olduğunu ve Sanchez’in gelen herkesle mutlaka görüştüğünü dile getiriyor.
Mariana Grajales’in kadın savaşçılarından olan, Sanchez’in ölümünden duyduğu acı yüzünden intihar eden Haydee Santamaria, Celia Sanchez’i şu sözlerle anlatmış; “Celia görüp görebileceğimiz en güçlü, en cesur ve en kararlı kişidir. Sierra’da cephede bizim ilham kaynağımızdı. Bugün bütün Küba’nın ilham kaynağı”.
Celia Sanchezler’in Aydınlattığı Yol
Dünya devrimlerinde isimleri bilinen veya bilinmeyen birçok kadın önder mücadeleye omuz veriyor, bazen cepheye silah taşıyor, bazen cepheden haberleri ulaştırıyor, bazen de eline silahı alıp en önde savaşa katılıyor. Celia Sanchez’in Küba’dan yaktığı ateşi görüyoruz. Bize Küba kadar uzak değil hepsi de, çok yakınımızda Kara Fatma’ları, Halide Edip’leri buluyoruz. Bu cesur, gözüpek, disiplinli kadın kahramanların aydınlattığı bir yol var önümüzde.
Aydınlık yarınları yaratacağımız ve tam bağımsız Türkiye’yi kuracağımız mücadelemizde yerimiz bellidir. Kadının yeri, mücadelenin odağındadır.
Sıla Ay