Mustafa Kemal Paşa, Eylül 1919’da, Damat Ferit Hükümetinin Dâhiliye Nazırı Adil Bey’e çektiği bir telgrafta“Düşmanlarla millet aleyhinde hainane tertibatta bulunuyorsunuz. Milletin kudret ve iradesini takdirden aciz olduğunuza şüphe etmiyorum. Fakat vatan ve millete karşı hainane ve boğazlarcasına harekette bulunacağınıza inanmak istemiyordum. Aklınızı başınıza toplayın.(Atatürk’ün Bütün Eserleri, Kaynak Yayınları, c.3, s.385.)” diye seslenmiştir.Damat Ferit Hükümeti Türkiye’nin geleceğine 1919’un İstanbul’undan bakıyordu. 1919’un Samsun’undan tarihe bakan Mustafa Kemal ise telgrafta vurguladığı olguları görebiliyordu.1919’un İstanbul’u1919’un İstanbul’undan baktığınız zaman seyrettiğiniz manzarada devrimciliğe yer yoktur. Devrimcilik bir hayaldir. Nitekim dönemin mandacıları Mustafa Kemal’i hayalperestlikle itham ederek seyrettikleri manzaranın tasvirini yapmışlardır.1919’un İstanbul’undan baktığınız zaman seyrettiğiniz manzarada güvenilecek bir millet yoktur. Milleti acz içinde, fakr-u zaruret içinde, duvar diplerinde bitini ayıklarken görürsünüz. Bu manzarada millet yerine “büyük” devletlere güvenirsiniz. Vicdanınızı emperyalist resepsiyonlarda satılığa çıkarırsınız. Alıcısı çoktur!1919’un İstanbul’undan baktığınız zaman seyrettiğiniz manzarada Ankara bir çöldür. O çölde saklı olan hayat kaynağını göremeyecek kadar kararır gözleriniz. Çünkü gözlerinize ışık verecek vicdanlarınız beş kuruşa satılmıştır artık.1919’un Samsun’u1919’un Samsun’undan baktığınız zaman seyrettiğiniz manzarada yükselen devrimci seçeneği görürsünüz. Milletten başka hiçbir dayanak arama ihtiyacı hissetmezsiniz. Kişisel şerefinizin genel şerefin kurtuluşuna bağlı olduğunu anlarsınız. Genel şerefi kurtarmak için kişisel mevki ve rütbelerinizi bir çırpıda siler atarsınız.1919’un Samsun’undan baktığınız zaman seyrettiğiniz manzarada duvar diplerinde bitini ayıklayan milletten düzenli bir ordu yaratırsınız. Tarihin bütün acılarını yaşamış, bütün savaşlarına katılmış, bütün ölümleri ölmüş ve güzel günlere olan inancını vicdanında hep saklı tutmuş o milletin büyüklüğünü anlarsınız. O “medeni” büyük devletler ise kâğıttan kaplan olur gözünüzde. Milletin büyük fedakarlığı ile öncülerin büyük fedakarlığını buluşturursunuz.1919’un Samsun’undan baktığınız zaman seyrettiğiniz manzarada Ankara ormandır. O çöl görüntülü Ankara’daki ormanı keşfedersiniz. O çöl görüntülü Ankara’daki hayat kaynağını bulur ve çıkarırsınız. O hayat kaynağı millettir. O orman milletin başımızdaki belalara karşı açtığı savaşın görüngüsüdür.Samsun Çankaya HattıÇankaya yolu Samsun’dan başlar. Çankaya’ya Samsun’dan çıkılır. Ama önce Samsun’a çıkmak gerektir. Bu bir slogandan öte siyasal bir programdır.Samsun-Çankaya yolunda konumlanmış kuvveti arkasına alan cumhurbaşkanı olur. Şöyle de ifade edilebilir, cumhurbaşkanı olabilmek için Samsun-Çankaya hattına konumlanmış kuvvete dayanmak gerekir.O hatta haziranda ayağa kalkan milyonlar vardır. Faşizme boyun eğmezler, savaşçı ve kararlıdırlar.Başladıkları işi bitirmek için tarihin pususundan çıkmaya hazırdırlar.O hatta PKK’ye isyan eden Diyarbakırlı analar vardır. Barışa inanırlar, tuttukları nöbet barış nöbetidir. Merhametli, fakat öfkelidirler.O hatta Yatağan ve Soma işçileri vardır. Vatanlarına, ekmeklerine, işlerine, savaşta nasıl sahip çıkarsa bir asker bayrağına, öyle sahip çıkıyorlar. Hayatı üreten elleri, yalan nedir tanımıyor. Sıkılı yumrukları emperyalistlerin kafasına inmek için hazır bekliyor.O hatta Türkiye’nin bütün emekçi sınıfları vardır. Nereden ve nasıl geleceğini bildikleri güzel, rahat günlere inanıyorlar.Samsun’a Çıkma İradesiSamsun’a çıkan Çankaya’ya yürür. Ülker Tarhan Samsun’a çıkma kararı aldı. Bu karar Anadolu halkının fedai geleneğinin iradesidir. Sakarya Savaşı’nın subayları kendisini öne atıyor. Süheyl Batum, Dilek Akagün Yılmaz, Birgül Ayman Güler, Ümit Özgümüş ve Nur Serter…Milletin öncüleriyle beraber Samsun’a çıkma iradesini gösterenler, millete zaferi yaşatacak. Samsun’a çıkacak yirmi vekil bulunacaktır.Vicdanlarınızın Sesini DinleyinEkmeleddin Bey’e istemeye istemeye imza atacak vekillerin olduğunu biliyoruz. Onlara çağrımızdır. Vicdanlarınızın sesini dinleyin! Memleketin ve milletin genel şerefi kurtarılmak için öncülerini bekliyor. Doğru safa gelin! Türkiye’yi düştüğü bataktan hep birlikte çıkaralım.Tarih sizi Samsun’a çıkanlar arasında yazsın. Aksi halde, piyasada satılığa çıkmış vicdanlara rağbet günden güne azalıyor!