YAZAR
Topkapılı Cambaz Mehmet Bey, 1 Temmuz 1874 tarihinde doğdu, 1 Haziran 1932 tarihinde vefat etti. 57 yıllık yaşamına pek çok kahramanlık ve vatana hizmet sığdırdı. Bugün vefatının yıldönümü sebebiyle onun yaşamını, yaşamı dolayısıyla milli mücadeledeki rolünü de ele alacağız.
Milli Mücadele’nin istihbarat toplayacak ve Anadolu’ya silah ve mühimmat taşıyacak gizli bir teşkilata ihtiyacı vardı. İşte bu amaçla Müsellâh Müdâfaa-i Milliye kuruldu. Baş harfleri “M. M.”nin Osmanlıca alfabedeki okunuşu olan “Mim Mim” kısaltmasıyla tanındığı için Mim Mim Grubu ismini aldı. İşgal koşullarında doğan bu teşkilat doğal olarak gizliliği ön planda tutuyordu. Gizlilikten dolayı bu teşkilatta görev alan ve Milli Mücadele’ye hizmet eden birçok insanın ismi unutulmuş veya yetersiz bilgiden dolayı çok bilinmiyor olabilir. Biz de, bu yazı da Mim Mim Grubu fedailerinden Topkapılı Cambaz Mehmet Bey’i anlatmaya çalışacağız.
Mustafa Kemal’in Askeri
Topkapılı Cambaz Mehmet, Milli Mücadele döneminde önemli görevler üstlenen gizli teşkilatlarda çalışmış, Mim Mim Grubu’nun da kurucularından ve liderlerindendir. Aldığı eğitim, ailesi gibi bilgilere ulaşılamamaktadır. Ancak, Topkapılı Cambaz Mehmet Bey’i anlatırken bu bilgilere de ihtiyacınız yoktur. Milli Mücadele’nin gizli teşkilatlarında yer almadan önce Çanakkale’de, Mustafa Kemal’in birliğinde savaşmıştır. Hatta Mustafa Kemal tarafından Çavuşluğa yükseltilmiştir.
30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasından sonra Anadolu’da başlayan işgaller üzerine ülkenin her tarafında olduğu gibi İstanbul’da da işgalci kuvvetlere karşı bir milli cephe oluşmaya başlamıştı. Bunların arasında Topkapılı Mehmet Bey’in arkadaşları ile kurduğu Şehremini Teşkilatı’da vardı. Ancak Karakol Cemiyeti ile bağlantılı bir şekilde çalışmışlardı. Daha sonra Karakol Cemiyeti’nin dağıtılmasıyla beraber İstanbul’da milli teşkilatlar için bir boşluk doğmuştu. Bu boşluk Müdafaa‐i Milliye Teşkilatı ile giderilecekti. Topkapılı Cambaz Mehmet Bey’in kurduğu Şehremini Teşkilatı’nın da Müdafaa‐i Milliye Teşkilatı çatısı altında mücadele ettiği görülmektedir. Cambaz Mehmet Bey, teşkilat içinde zeki, çalışkan cesur ve teşkilatçı olarak anılıyordu.
Hırsız ve Serserileri Milli Mücadeleye Kattı
Anadolu’da bir “Milli Hükümet” oluşturma fikri kesinleşen Mustafa Kemal, Anadolu’ya geçmeden önce Topkapılı Cambaz Mehmet Bey ile bir araya gelir, Mehmet Bey’e güvenini gösterir. Mehmet Bey işgalci kuvvetlerin İstanbul’a geldiğini duyunca hemen arkadaşlarını toplamıştır. Mustafa Kemal’in kendisine aktardıklarını, o da arkadaşlarına anlatır. Mücadeleye katılacak cesur Türk gençlerini Anadolu’ya taşıyacağız der. Türk milletinin asla esir olmayacağının vurgusunu sürekli yineler. Topkapılı Cambaz Mehmet Bey’in Mim Mim Grubu’nun liderliğini, teşkilatta yüzbaşılar, binbaşılar, albaylar, doktorlar olmasına rağmen yapması da ilgi çekicidir. Ancak şaşırtıcı değildir. Mehmet Bey’in İstanbul’da etrafında toplayabileceği birçok adam vardır. Bunların çoğu birer hırsız, haraççı, işsiz insanlardan oluşmaktaydı. Ancak söz konusu vatanın bağımsızlığı olduğunda Topkapılı Cambaz Mehmet Bey liderliğinde bu mücadeleye adamışlardı kendilerini. Mehmet Bey, belki de birbirleri ile çıkarları doğrultusunda çatışacak insanları, vatan mevziisinde birleştirmiş ve mücadeleye katmıştı
Milli mücadelenin ilk adımlarından birisi de Mehmet Bey’in güvenliğinde atıldı. Mustafa Kemal Bandırma Vapuruna adım atana kadar, Mehmet Bey’in liderliğindeki 19 kişi güvenliği sağladı. Ayrıca yol boyunca da Bandırma Vapurun da güvenlik sağlama alınmıştı. Mustafa Kemal’i uğurladıktan sonra Mehmet Bey’de İstanbul’da çeşitli kahramanlıklar gösterir. İngiliz Gizli servisine sızar ve buradan edindiği önemli bilgileri Mustafa Kemal'e aktarır. Büyük zorluklarla ele geçirdiği silah ve cephaneleri Anadolu’ya gönderir. Milli Mücadeleye büyük katkılar sunar.
Bağımsızlık İçin Feda Eden Milletin Fedaisi
Lozan Antlaşması’nın imzalanması ve TBMM tarafından onaylanması ile beraber İstanbul’da bulunan gizli teşkilatlarında işlevi sona ermiş oldu. Bununla beraber Mim Mim Grubu’da çalışmalarına son verdi. Topkapılı Cambaz Mehmet Bey, görevini yerine getirdikten sonra Ankara’ya giderken, Ankara ekspresinde Nurettin Bey’e şunu söyledi; “Tarih böyle bir zafer yazmamıştır.”
Topkapılı Mehmet Bey’in kahramanlığı mecliste konuşuluyordu. İddialara göre, Mustafa Kemal milletvekilliği teklif etmiş, ancak kibarca reddetmişti. 24 Haziran 1923’te TBMM’de oy birliği ile bir karar alınmıştı. İstanbul'un düşman işgali altında bulunduğu sırada gerçekleştirdiği kahramanlıklar dolayısıyla Vatana Üstün Hizmet sebebiyle ayda 1.500 lira maaş bağlanmasına karar verildi. Bu maaşı da “ben bir şey yapmadım, vatanıma hizmet ettim” diyerek kabul etmemiştir. Bunun üzerine de en yakınındaki Nurettin Bey’e son talimatını vermiştir; “Hemen gidin ve aylık maaşı Hilal-i Ahmer’e devir muamelesini yapın.”
O dönemlerde hayatının geri kalan kısmını rahatça yaşayabileceği bir miktarı reddeder ve Kızılay’a bağışlar Topkapılı Cambaz Mehmet Bey. İşte tarih böylesine büyük bir zaferi, böylesine büyük fedakarlıklar sonucu yazdı. Milletimizin erdemlerinin, fedai geleneğinin en büyük örneklerinden, hatta yaratıcılarından olan Mehmet Beyler sayesinde yazdı. Bazen tahsilsiz olması sebebiyle, bazen de hırslı kişiliğinden dolayı eleştirildi. Ancak teşkilatçı karakteri, vatanına bağlılığı günümüze kadar uzan dersler koyuyor önümüze. Çevresindeki bir avuç adamı, çeşitli suçluları dahi vatan mücadelesine katması, en kritik yerlere sızması, cesareti ve daha birçok özelliği Topkapılı’nın Milli Mücadelede oynadığı rolü özetliyor. Bugün de Türkiye’nin verdiği Vatan Savaşı’nda, milyonlarca Türk genci Topkapılı Cambaz Mehmet Bey gibi en önde. Topkapılı Bandırma Vapuruna nasıl ilk binenlerden ise, Türk gençliği de Türkiye Gemisine önderlik ediyor. Vefatının yıldönümünde bu büyük kahramanı saygıyla anıyoruz.
Ali Özgür
TGB Muğla İl Başkanı