Yunanistan, Fransa ile yaptığı savunma anlaşmasından sonra ABD ile 1990'da imzalanan Savunma İşbirliği Anlaşması'nı 5 yıllığına yeniledi ve kapsamını genişletti. İki ülkenin ortak kararıyla anlaşma, taraflardan biri çekilmedikçe 2026'dan itibaren süresiz olarak yürürlükte kalacak.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias ile ABD'nin Yunanistan'daki faaliyet alanını genişleten güncel ABD-Yunanistan Karşılıklı Savunma İşbirliği Anlaşması'nı imzaladı.
Yunan ve Amerikalı heyetler bu yıl üçüncüsü düzenlenen ABD-Yunanistan Stratejik Diyalog Toplantısı'nda bir araya geldi. Toplantıya başkanlık eden iki ülke dışişleri bakanları öncesinde ortak basın toplantısı düzenledi.
Toplantının, iki ülke arasındaki siyasi, ekonomik, savunma, güvenlik, iklim, terörle mücadele ve insani yardım gibi konuları kapsadığını ifade eden Blinken, “Heyetlerimizin tüm bu alanlarda görüşlerimizi birleştirip somut adımlara dönüştürecek bir ilerleme kaydedecekleri konusunda güvenim tam.” dedi.
Yenilenen Karşılıklı Savunma İşbirliği Anlaşması'na da değinen Blinken, “Bu yenileme, anlaşmanın süresiz olarak yürürlükte kalmasını sağlayacak ve ABD güçlerinin Yunanistan'daki mevcut üslerin dışında ek olarak başka üslerde de eğitim ve faaliyet göstermesine olanak tanıyacak. Bugün savunma iş birliğimizi daha da güçlendiriyoruz. Bu protokol, anlaşmayı Yunanistan ile ABD’nin Doğu Akdeniz ve ötesinde güvenlik ve istikrarı ilerletmesine izin verecek kadar dayanıklı hale getiriyor. Stratejik diyaloğumuz, iş birliğimizi güçlendirme kararlılığımızın işaretidir. Güvenilir bir müttefikimiz olduğundan Yunanistan’a müteşekkiriz.” ifadesini kullandı.
DENDİAS'TAN ÇELİŞKİLİ İFADELER
Yunan Dışişleri Bakanı Dendias ise ABD ile diyaloğun “daha önce benzeri görülmemiş bir noktaya” ulaştığını dile getirerek, “Karşılıklı Savunma İşbirliği Anlaşması'nın güncellenmesi, uzun dönem ortaklığımızın sembolik ve önemli bir temelini teşkil edecektir.” dedi.
Dendias, konuşmasında ismen belirtmeyerek Türkiye’ye yüklendi fakat daha sonra anlaşmanın kimseye karşı yapılmadığını ileri sürdü. Önce Doğu Akdeniz'de savaşla tehdit edildiklerini ileri süren Dendias, ardından TBMM'nin Adalar Denizi'ndeki 'casus belli' kararına atıfta bulundu. “Yunanistan, egemenlik haklarını kullanması halinde ‘casus belli’ tehdidi ile karşı karşıyadır.” diyen Dendias, daha sonra “Bu anlaşma, Fransa ile imzaladığımız anlaşma gibi, herhangi bir ülkeye karşı değildir.” diye konuştu.
Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis de ABD’nin bu anlaşma ile Meriç’den Girit Adası’na kadar kritik noktalarda, Yunanistan’daki askeri varlığını güçlendirdiğini belirterek, “ABD ayrıca, Yunanistan’a yönelik tehdit ve tahriklere birlikte karşı koyma yükümlülüğü altına giriyor. Çok memnunum.” dedi.
ANLAŞMA NE İÇERİYOR
Güncellenen savunma iş birliği anlaşmasına göre Amerika Birleşik Devletleri yeni üsler açmak yerine Yunanistan'da halihazırda bulunan 4 askeri üssüne (Dedeağaç, Girit, Stefanoviko, Litohoro) yatırım yapıp genişletecek. Bu üslerde yeni tesisler inşa edilecek ve daha fazla Amerikan askeri konuşlandırılmasına izin verilecek.
Ayrıca ABD, Yunan askeri üslerine de erişim hakkına sahip olacak. Bu madde Atina’da, gelecekte ABD Silahlı Kuvvetlerine kolaylıklar sağlanacak bölgelere adaların da dahil edilebilmesi ihtimali olduğu şeklinde yorumlandı.
Ayrıca ABD güçlerinin Yunanistan'da tatbikat yapacağı bölgeler de genişletilecek.
Anlaşmada taraflar, silahlı saldırı veya silahlı saldırı tehdidi gibi barışı tehdit eden eylem veya teşebbüslere karşı, güvenliklerini, egemenliklerini, bağımsızlıklarını ve toprak bütünlüklerini karşılıklı korumaktaki kararlıklarını tekrarlıyorlar. Yunan Dışişleri kaynakları, bu madde sayesinde, ABD’nin, Türkiye’den saldırıya uğraması halinde Yunanistan’a yardım edeceğini ileri sürüyorlar.
Anlaşmanın süresi 5 yıl olacak, fakat 2026'dan itibaren, taraflardan biri çekilmedikçe süresiz yürürlükte kalacak.
Daha önce Yunanistan'ın Skyros adasına deniz ve hava üssü kurma teklifi ABD tarafından reddedilmişti. Ayrıca Atina yönetimi ayrıca, F-35 savaş uçağı programına dahil olmak istediğini açıklamıştı. Bu konularla ilgili anlaşmada herhangi bir madde yer almadı.
FRANSA'YLA DA ANLAŞMA İMZALANMIŞLARDI
Yunanistan geçen ay Fransa'yla savunma iş birliği anlaşması imzalamıştı. Anlaşma, taraflardan birinin saldırıya uğraması halinde diğer ülkenin askeri yardımda bulunmasını öngörüyor. Yunanistan ayrıca Fransa'dan 3 milyar avroya 3 fırkateyn satın alacak.
Türkiye, Yunanistan ile Fransa arasında imzalanan anlaşmaya büyük tepki göstemişti.
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, “Yunanistan'da bazı ülkelerin teşvik ve kışkırtmalarıyla bazı anlaşmalar yapmak suretiyle bir silahlanma sevdası başladı. Bu işler boyunuzu ve gücünüzü aşar.” demiş, NATO dışı ikili anlaşmaların İttifak’ı böleceği uyarısında bulunmuştu.
Türkiye, 8 Haziran 1995'te aldığı kararla, Yunanistan'ın 31 Mayıs 1995'te aldığı karasularını 6 milden 12 mile çıkarma kararını uygulamasını, "casus belli" savaş nedeni sayacağını ilan etmişti.
MISIR'LA ELEKTRİK ANLAŞMASI
Yunanistan-Mısır Elektrik Bağlantısı Mutabakat Muhtırası Atina'da imzalandı. Yunanistan Çevre ve Enerji Bakanlığından yapılan açıklamada, Mısır Elektrik ve Yenilenebilir Enerji Bakanı Muhammed Şakir ile Yunanistan Çevre ve Enerji Bakanı Kostas Skrekas arasında imzalanan anlaşma çerçevesinde, deniz altından döşenecek kablolar aracılığıyla yeşil enerji temin edileceği belirtildi. Açıklamada, anlaşmanın Yunanistan-Mısır arasındaki stratejik ilişkiyi derinleştiren bir adım olduğu, Yunanistan'ın enerji güvenliğine katkıda bulunduğu ifadesine yer verildi.
Skrekas anlaşmanın, Yunanistan’ın Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Avrupa’daki jeopolitik rolünü artırdığını öne sürerek, “Bugünkü anlaşma bölgedeki refah ve enerji güvenliğinin güçlendirilmesi için belirleyici bir adımdır.” değerlendirmesinde bulundu. Yunan basınında yer alan haberlerde, temelleri Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis'in Haziran 2021'deki Mısır ziyareti sırasında atılan anlaşmanın Avrupa'nın enerji güvenliğine katkıda bulunacağı ve Mısır'ın ihtiyaç fazlası enerji arzını Avrupa pazarına ulaştırma arzusunu da karşılayacağı ileri sürülüyor.
ATİNA'YA LOZAN HATIRLATMASI
Yunanistan'ın Adalar Denizi'nde Gayri Askeri Statü'de bulunan adalarda askeri faaliyet yürüteceğini açıklamasına, Türkiye'den Lozan'lı tepki geldi.
Yunanistan, Larnaka İstasyonu'ndan yayınladığı iki yeni NAVTEX mesajı ile Sakız ve Sisam adalarının çevresinde askeri faaliyet yürüteceğini duyurdu. Türkiye ise Yunanistan'a bir karşı NAVTEX ile yanıt verdi. İzmir İstasyonu'ndan yapılan bildirimde, “LA63-163/21 ve HA52-696/21 numaralı NAVTEX mesajları ile Sakız ve Sisam adalarının 1923 Lozan Barış Antlaşması ile belirlenen Gayri Askeri Statüsü ihlal edilmiştir.” denildi.
BM'YE AYRINTILI MEKTUP
Türkiye, geçen ay Birleşmiş Milletler (BM)'e gönderdiği bir mektupta, adaların statüsünün ihlal edildiğini kapsamlı bir şekilde bildirmişti. Türkiye'nin BM Daimi Büyükelçisi Feridun Sinirlioğlu imzasıyla gönderilen mektupta, 6 noktaya dikkat çekilmişti. O maddeler özetle şöyleydi:
1)1923 Lozan Barış Antlaşması'nın 12. maddesi, askerden arındırılması şartıyla, 13 Şubat 1914 tarihli Londra Konferansı'nın bazı Ege adalarını Yunanistan'a bırakan kararını onayladı. Yunanistan'ın adalar üzerindeki egemenliği, silahsızlandırmaya bağlıdır.
2) 1936 Sözleşmesi, 1923 Sözleşmesi'nde belirtilen ve Yunanistan'ı bağlayan askerden arındırma yükümlülüklerini hiçbir şekilde sona erdiremez veya ortadan kaldıramaz.
3) Türkiye'nin bugüne kadarki devlet uygulamaları ve Yunanistan'ın 1960'lara kadar askerden arındırma hükümlerinin yorumlanmasıyla ilgili uygulamaları, Yunanistan'ın iddialarını geçersiz kılmaktadır.
4) Türkiye'nin taraf olmaması nedeniyle 1947 Paris Barış Antlaşması'nın askerden arındırma hükümlerine atıf yapamayacağı iddiası hukuken temelsizdir.
5) Aaland Adaları sorunuyla ilgili 1920'de görevlendirilen Uluslararası Hukukçular Komitesi'nin görüşleri, Türkiye'nin tezini desteklemektedir. Namibya kararı gereğince de “kendi yükümlülüklerini yerine getirmeyen bir taraf, söz konusu anlaşmadan kaynaklanan haklarını elinde bulunduramaz.”
6) İddialar, Yunanistan'ın hukuki konumunun zayıflığını ortaya koymanın yanı sıra, gerçeklikten kopuk bir ruh halini de yansıtıyor. Bu nedenle, başka bir yanıtı hak etmiyorlar.
tgb.gen.tr