Aralık ayında emekçi halkın öncüsü, aydını Aziz Nesin’in 100. yaş gününü kutlayacağız. Ancak sadece yüz yaşına girmiş bir aydını anmak değil buradaki amacım. Aziz Nesin’in aydınlığı, yobaz düşüncenin atağa kalktığı, ülkemizin aydınlanma değerlerine saldırıların ardı ardına geldiği bu dönem de sarılacağımız bir kaynaktır. Bu nedenle yazının amacı Aziz Nesin’in fikirleri üzerinden bir aydın portresi çizmektir. Çünkü aydınlar artık halkının ekmeğini yediğinin bilincinde değildir. Yediği ekmeğin sorumluluğunu unutmuş, kişisel çıkarların ve mevkilerin düşkünü olmuşlardır. İşte bu dönemde Aziz Nesin’in aydın kişiliğini anlamak daha da gereklidir.Nedir, Türk aydının temel karakteri? Bu sorunun cevabı Aziz Nesin’de saklıdır. Evvela aydın halkına doğru olanı gösterme sorumluluğunu taşımalı ona olan borcunu unutmamalıdır. Bu sebeple ki yaşadığı tarihler arasında Türkiye’nin geçtiği her baskı döneminde en çok onun sesi çıkar, doğru olanı halka göstermek için sürekli girişimlerde bulunurdu. Aydınlar dilekçesine bu sorumluluk bilinciyle öncülük etmiştir. Aydınlar dilekçesi, 1980 darbesinden sonra uygulanan baskı, basın ve sendikal özgürlüklerin kısıtlanması, eğitimin gericileştirilmesi, işkence gibi insanlık dışı uygulamaların yaygınlaşması gibi konuların, eleştirildiği ve olması gerekeni gösteren bir dilekçedir[i]. 1300 civarında aydın, Aziz Nesin öncülüğünde dilekçeye imza atmış ve gerekli makamlara sunmuştur. Bu dilekçenin yazılış amacı elbette bir suç duyurusu değildi. Toplumcu aydınlar Kenan Evren hükümetinin dilekçeyi önemsemeyeceğinin farkındalardı. Öyle de oldu. Darbe hükümeti dilekçeyi bildiri olarak kabul etti ve aydınlara 2969[ii] sayılı yasayı bozmaktan dava açıldı. Aziz Nesin aydınlar dilekçesi davası savunmasında[iii] dilekçeyi yazma amacını açıklarken gerçek aydınları söyle tasvir ediyor: ’’Gerçek aydınlar millete hükmetmezler, millete hizmet ederler, çünkü demokrasilerde hakimiyet milletindir’’. İşte aydının görevi de tam olarak budur. Dava savunması bile bu sebeple yazılmıştır. Nesin savunmasını ‘’Bu savunma salt mahkeme ve savcı için değildir.Asıl okumaları gerekip yararlanacakların okumaları dilerim’’ sözleriyle bitirmiştir.Aydın, anti-emperyalist olmalıdır. Nesin, 1950’lilerden sonra ülkemizde Cumhuriyet devrimi kazanımlarının yıkıldığını ilk görenlerdendi. Bu yıkılış sürecinin birinci sorumlusununun emperyalizm olduğunu da adı gibi biliyordu. Ona göre emperyalizm artık sömüreceği ülkelere direkt olarak tankıyla, tüfeğiyle girmiyor. Aziz Nesin’in mizahi tabiriyle elleri kolları hediyelerle dolu, yardım getirir edasıyla, güler yüzlü dost maskesiyle ülkemize giriyordu[iv][v]. Bu yüzden NATO’ya karşıdır. Gericiliğin köklerinin Amerika da olduğunu tespit etmiştir.Aydın, gericiliğe karşı aydınlığı savunmaktır. Yaşamı boyunca hatta ölümünden sonra bile gericilerin hedef tahtasının ortasında olan Aziz Nesin’in hayatıda bir bakıma gericilikle mücadelenin el kitabı değil midir? Madımakta ateşlerle sınanmış, 34 yol arkadaşını yobazlığa kurban vermiştir. Ona göre gericilik: ’’İlerici olan, yenici olan her şeyi, önce ona karşı gelerek yıkmaya çalışır; beceremezse kendi içine alarak boğar,yok eder. Bu yüzdendir ki gericilik her zaman cumhuriyetin temel değerlerine saldırmış ve bulduğu her fırsatta Cumhuriyet Devrimimizin kazanımlarını bir bir yıkmıştır”. Aydın, Cumhuriyet devrimi kazanımlarına sahip çıkmalıdır. Halka unutturulmak istenen devrimleri hatırlatmak, gerekirse yeniden öğretmek aydının vazifesidir. Aziz Nesin kendini sosyalist olarak tanımlar ve kökleri ülkemizde olan sosyalistlerdendir. Mustafa Kemal’e ve Cumhuriyet devrimlerine sadıktır. Cumhuriyet, aydınlıktır ona göre kaybedilemeyecek kadar değerlidir. Cumhuriyet, halkını tutsaklıktan kurtarmış, eğitmiş ve yol göstermiştir. Atatürk’e ve devrimlerine olan borcunu hiçbir zaman unutmamıştır.Halkına borçluluk duygusu hissetmeyen ne aydın olabilir, ne de öncü. Zamanın karanlığında yok olup gider.Sonuç olarak Aziz Nesin Türk aydınının portresidir. Halkına borçlu, anti-emperyalist, öncü ve devrimcidir. Kaynakça: [i] ''1980 Anayasası,2969 Sayılı 12 Eylül 1980 Öncesi Siyasi Çekişme ve Çatışma Ortamına Benzer Bir Durumun Önlenmesi Hakkındaki Yasa'' .Bu yasa, 1986'da yapılan değişiklikle yürürlükten kaldırıldı. [ii] ://www.nesinvakfi.org/aziz_nesin_aydinlar_dilekcesi.html [iii]Aydınlar Dilekçesi Savunması,Türkiye Toplumu ve Demokrasi Seçilmiş Yazılar,Aziz Nesin.sy205-238 [iv] Modern Emperyalizm,Türkiye Toplumu ve Demokrasi Seçilmiş Yazılar,Aziz Nesin,sy156-